Laatste
wijziging:
24.4.2012
INDEX
Tijdens en direct na de Tweede Wereldoorlog werd het transport door de lucht
verzorgd door No. 1316 (Dutch Communications) Flight van RAF Transport
Command.
Toen dit onderdeel werd ontbonden werden de betreffende vliegtuigen opgenomen
in het "Netherlands Government Air Transport" (NGAT).
Het KLM-Jaarverslag 1941/1946 zegt er dit over:
"Daar het aan burgerluchtvaartmaatschappijen voorlopig nog niet werd
toegestaan
om op de vliegvelden langs de route landingen te maken, was het noodzakelijk, dat
de dienst het karakter verkreeg van een regeringsdienst.
Op grond van het besluit, genomen in de Ministerraad van 28 September 1945, werd
bij beschikking van de Minister van Verkeer en Energie op 6 October 1945 de
Nederlandse Regerings Luchttransportdienst (Netherlands Government Air Transport,
N.G.A.T.) opgericht.
De leiding van deze dienst werd opgedragen aan een commissie onder voorzitterschap
van Schout bij Nacht F. J. Heeris.
Op 28 December 1945 droeg de Minister van Verkeer en Energie de uitvoering van de
dienst op aan de K.L.M."
Inmiddels was op 10 November 1945 het eerste vliegtuig, nl. de NL-300 met
gezagvoerder
K.D. Parmentier, naar Nederlands-Indië vertrokken.
Ná de activiteiten van het NGAT werden de meeste toestellen aan de KLM
overgedragen.
De NGAT-toestellen waren voorzien van een semi-militair kenmerk, een nummer
voorafgegaan door NL-.
NL-201 Douglas DC-3
2022 PH-TBE
NL-202 Douglas
DC-3
1980 PH-TBD
NL-203 Douglas
DC-2
1584 (PH-TBB)
NL-204 Douglas
C-47A 12173 PH-TAZ
NL-205 Douglas
C-47A 20597
Ex
USAAF 43-16131 en overgedragen aan Nederlandse regering op 16 juni 1945.
Afgeschreven
na ongeval te Katwijk op 16 januari 1946.
NL-206 Douglas
C-47A 12767 PH-TBY
NL-207 Douglas
C-47A 19785 PH-TBZ
NL-208 Douglas
C-47A 12953 PH-TCA
NL-209 Douglas
C-47A 19515 PH-TCB
NL-210 Douglas
C-47A 12734 PH-TCC
In het najaar van 1945 kwamen de 14 door het Rijk in Amerika gehuurde
Douglas C-54 toestellen in Nederland aan.
De vliegtuigen waren ingericht voor het vervoer van 28 passagiers en
post en vracht.
In
de toestellen bevonden zich behalve de vleugeltanks nog 3 extra tanks,
welke
het mogelijk maakten afstanden van
NL-300 Douglas
C-54A
3094 PH-TAB
NL-301 Douglas
C-54A 10380
PH-TAC
NL-302 Douglas
C-54A 10379
PH-TAD
NL-303 Douglas
C-54A 10421
PH-TAA
NL-304 Douglas
C-54A 3081 PH-TAF
NL-305 Douglas
C-54A 10420
PH-TAG
NL-306 Douglas
C-54A
3066 PH-TAE
NL-307 Douglas
C-54A 10392
PH-TAH
NL-308 Douglas
C-54A 3079 PH-TAI
NL-309 Douglas
C-54A 7464 PH-TAK
NL-310 Douglas
C-54A 10375
PH-TAL
NL-311 Douglas
C-54A 10391
PH-TAM
NL-312 Douglas
C-54A 3084 PH-TAN
NL-313 Douglas
C-54A 3099 PH-TAO
NL-314 Douglas
C-54A 10376
PH-TBS
NL-315 Douglas
C-54A 10377 PH-TBU
NL-316 Douglas
C-54A 10312 PH-TCD
Terwijl deze toestellen voor de NGAT en dus met het NL-kenmerk vlogen waren ze
al wél in het N.L.R. ingeschreven!
Pas op 18 augustus 1947 werden de toestellen formeel overgeschreven t.n.v. de
KLM maar het vervangen van de NL-kenmerken door de civiele kenmerken was toen
al aan
de gang.
Dat gebeurde in de periode januari/augustus 1947 hetgeen goed zichtbaar is in
de beschrijving van de Ongevallen & Incidenten van
Crash-archief.
NL-350 Op 25 februari 1946 vertrok "de D.C.
350 waarmede de Amerikaansche piloten, die hier
hun KLM-collega's geïnstrueerd hebben op de Skymaster" van Schiphol om hen naar de
Verenigde Staten terug te
brengen.
In
maart 1946 werd de Douglas C-54A 42-107436 op Prestwick(G) waargenomen met
kenmerk NL-350.
In de vragenrubriek bij het N.L.R. heb ik onlangs een door Hans Berfelo geleverde foto van
het toestel geplaatst!
Dit
kenmerk is voor zover bekend nooit officieel toegekend.
Het
toestel zou later PH-TLW worden. Zie daar.
NL-400 North American Texan
PH-UBD heeft in de Verenigde Staten nog testvluchten gemaakt als NL-400.
De
PH-UBD was de eerste van een serie van twaalf toestellen (PH-UBD t/m
PH-UBP),
waarschijnlijk is het de
bedoeling geweest deze als NL-400 t/m NL-
Ook de eerste acht Beech D18's voor de Rijksluchtvaartschool vlogen in de Verenigde
Staten aanvankelijk met deze NL-kenmerken.
NL-501 Beech
D18S
A-101 PH-UBY
NL-502 Beech
D18S A-102 PH-UBR
NL-503 Beech
D18S A-103 PH-UBS
NL-504 Beech
D18S A-104 PH-UBT
NL-505 Beech
D18S A-105 PH-UBX
NL-506 Beech
D18S A-106 PH-UBV
NL-507 Beech
D18S A-107 PH-UBW
NL-508 Beech
D18S A-108 PH-UBU
Toen deze toestellen echter naar Nederland werden
geëxporteerd was hier de in september 1944 ingestelde
verordening dat vliegtuigen
'gemilitariseerde' kenmerken (lees: NGAT) moesten krijgen al weer
vervallen.
Ze werden hier dus gewoon met een civiel
kenmerk ingeschreven.
Voor het al of niet opgenomen zijn van deze
NL-kenmerken zijn echter nog geen bewijzen gevonden.
Vast staat dat NL-501 t/m NL-508 én NL-400 op bovengenoemde
toestellen aangebracht zijn geweest, van de
overige 11 Texan's is mij dat niet bekend.
De systematiek in het toekennen van de naoorlogse (pseudo-)kenmerken wekt de suggestie
dat blokken beginnend met een honderdtal voor Nederland bestemd waren en die beginnend
met een vijftigtal voor Nederlands-Indië.
Dus:
H-1 e.v. Nederlandse Spitfires,
H-50 e.v. Nederlands-Indische Spitfires,
R-1 / R-50 idem Austers.
In dit systeem (waarvoor in de archieven trouwens nog geen
bewijzen gevonden zijn…)
passen de hierboven genoemde NL-350 en NL-400
prima.
In het bedrijfsarchief van Fokker is een foto aangetroffen van een Leopard Moth
met
kenmerk ML101.
Dit was de tijdens de oorlog verborgen gehouden PH-VYG die door Gerben
Sonderman weer
opgebouwd en gevlogen werd.
Het toestel heeft ook nog korte tijd teboek gestaan als LSK01 en werd na ML101
weer
in het N.L.R opgenomen als PH-NCP.
Tenslotte roept bovenstaand overzicht natuurlijk wel de vraag op of er ook
plannen
geweest zijn voor de series NL-001 en NL-101.
Was de bovengenoemde ML-101 mogelijk een foutje, en moest het eigenlijk NL-101
zijn.
En zouden de Dominies eigenlijk ook niet 'ergens' in dit schema thuishoren?